Budynek pasywny - co to jest i ile kosztuje?
Świat wokół nas ciągle się zmienia. Pojawiają się nowe rozwiązania, które ułatwiają codzienne egzystowanie. Dotyczy to niemal każdej dziedziny naszego życia. Również w budownictwie stosuje się coraz nowsze technologie pozwalające budować szybciej, lepiej i wydajniej. Przykładem mogą być tutaj domy i budynki pasywne.
Budownictwo pasywne budzi coraz większe zainteresowanie wśród inwestorów z wielu względów. Wskazuje się na to, że tego rodzaju dom pozwala w przyszłości zoptymalizować wydatki związane z utrzymaniem domu. Czy faktycznie tak jest? Czym dokładnie są budynki pasywne i czym różnią się od domów energooszczędnych? Co jeszcze warto wiedzieć na ich temat?
Dom pasywny – co to jest?
W pierwszej kolejności warto przybliżyć kwestię tego, co to jest dom pasywny. Pod pojęciem tym kryje się standard, który stosuje się w budowaniu i wykańczaniu domów, tak aby odznaczał się on odpowiednio niskim zapotrzebowaniem energetycznym. Pomocne mogą w tym być różnorodne, nowoczesne technologie. Chodzi tutaj głównie o materiały, które wykorzystywane są do budowy domu, a także sposób jego wznoszenia. Uzyskanie odpowiednio niskiego zapotrzebowania energetycznego budynku na poziomie 15 kWh (m2/rok) wymaga początkowo większych wydatków na inwestycję, jednak bardzo szybko się one zwracają. Warto tutaj zaznaczyć, że w standardowym budownictwie budynki zazwyczaj mają zapotrzebowanie energetyczne na poziomie 120–180 kWh (m2/rok), co przekłada się na znaczne koszty związane z bieżącą eksploatacją. Głównie chodzi tutaj o koszty ogrzewania budynku.
Dom pasywny – ogrzewanie
Dom pasywny jako rodzaj budynku, który jest zaprojektowany i zbudowany w taki sposób, aby minimalizować zużycie energii na ogrzewanie i chłodzenie, wykorzystuje w trakcie eksploatacji przede wszystkim odnawialne źródła energii i efektywne izolacje termiczne. Główną funkcjonalnością domu pasywnego jest utrzymanie komfortowych warunków wnętrza bez konieczności korzystania z tradycyjnych systemów grzewczych lub chłodzenia. Jednak w razie potrzeby można zastosować odpowiednie systemy wsparcia. Do zapewnienia właściwych warunków cieplnych w domu pasywnym można wykorzystać m.in.:
- energię słoneczną – dom pasywny powinien być zaprojektowany tak, aby wykorzystywać naturalne promieniowanie słoneczne do wykorzystania w całościowym bilansie energetycznym w zimie. Duże okna na południowej stronie budynku pozwalają na dostęp promieni do wnętrza, a odpowiednio umieszczone masy cieplne (na przykład podłogi betonowe) gromadzą ciepło i stopniowo je wydzielają;
- wentylację z rekuperacją – w domach pasywnych stosuje się systemy wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła. Takie instalacje pozwalają na efektywną wymianę powietrza w budynku przy jednoczesnym odzyskiwaniu ciepła z wydmuchanego powietrza i przekazywaniu go do świeżego powietrza nawiewanego do domu. Dzięki temu utrzymuje się odpowiednią jakość powietrza wewnątrz budynku bez nadmiernej utraty energii cieplnej;
- dodatkowe źródła ciepła – pomimo minimalnego zapotrzebowania na energię, w niektórych regionach i przy niekorzystnych warunkach pogodowych może być konieczne użycie dodatkowych źródeł ciepła. W takich przypadkach mogą być stosowane małe systemy grzewcze, takie jak ciepłowodne ogrzewanie podłogowe zasilane pompą ciepła lub klimatyzatory z funkcją grzewczą. Systemy tego typu są używane tylko w ostateczności i nie są niezbędne na co dzień.
Dom pasywny a energooszczędny? W czym tkwi różnica?
Bardzo ważne jest także, by wyjaśnić różnice między pojęciami: pasywny dom i energooszczędny dom. Okazuje się, że te dwa pojęcia są używane zamiennie, jednak w praktyce oznaczają coś zupełnie innego.
Główna różnica pomiędzy tymi dwoma rodzajami domów tkwi w ich zapotrzebowaniu energetycznym w rozumieniu zapotrzebowania na energię pierwotną Ep (nieodtwarzalną, pochodzącą ze spalania paliw kopalnych). Tak, jak to zostało wspomniane wyżej, w przypadku domów pasywnych nie przekracza ono 15 kWh (m2/rok). Natomiast jeżeli chodzi o domy energooszczędne, wskazuje się, że wartość ta wynosi 40 kWh (m2/rok).
Dom z płyty warstwowej, zbudowany przez architekta Rafała Szymańskiego, ma cechy domu pasywnego. M.in. posiada mechaniczną wentylację z rekuperacją, a system ogrzewania oparty jest o dwufunkcyjny piec gazowy.
Jeśli chodzi o wygląd zewnętrzny, to domy pasywne nie różnią się znacznie od energooszczędnych. Mają jednak najczęściej prostą bryłę bez zbędnych elementów, takich jak lukarny czy wykusze, które zwiększają koszty ogrzewania budynku. Cena domu pasywnego może jednak być większa w porównaniu z energooszczędnym o takich samych wymiarach, z uwagi na to, że do ich budowy wykorzystywane są nieco inne materiały, technologia ogrzewania i należy dołożyć wszelkich starań, aby jego szczelność była zmaksymalizowana. To umożliwia uzyskanie odpowiedniego, bardzo niskiego zapotrzebowania energetycznego domu.
Domy modułowe z płyty warstwowej często mają charakter budynków energooszczędnych. Firma Ramal wykazuje, że przy zastosowaniu płyty warstwowej na ścianach, o grubości 12 cm, osiąga współczynnik izolacyjności U [W/m2 ⋅K] 0,18 czyli 2 punkty ponad wymaganą normę. Gdy dodatkowo zastosuje się wewnątrz budynku stelaże pod kartongipsy z 10 cm wełny, dom osiąga już współczynnik na poziomie nawet 0,13.
Jakie są ceny domów pasywnych?
Jak to zostało wspomniane, kupując domy pasywne, należy się przygotować, że ich cena będzie wyższa niż budynków budowanych w tradycyjnej technologii. Gotowe domy pasywne – wykończone do stanu deweloperskiego mają wartość ok. 400 tysięcy złotych za 100 m2. Dla porównania, domy energooszczędne o takiej samej powierzchni to koszt ok. 350 tysięcy złotych. Natomiast dom stawiany w klasycznej technologii to ok. 270 tysięcy złotych za wskazaną wyżej powierzchnię. Trzeba tutaj jednak pamiętać o tym, że początkowa, większa inwestycja zwraca się w przyszłości w postaci mniejszych nakładów związanych z utrzymaniem domu, konieczność dokonywania remontów i modernizacji, a także ma bezpośredni wpływ na wartość domu w późniejszych latach.
Czy warto wykorzystać płyty warstwowe do budowy domu pasywnego?
Mając na względzie powyższe, warto się zastanowić, czy można znaleźć tanie domy pasywne? Odpowiadając na to pytanie, nie można wskazać, że dom tego typu będzie kosztował tyle samo, ile ten budowany w klasyczny sposób. Jednak można zoptymalizować koszty związane z jego budową. Jak to zrobić? Przede wszystkim używając odpowiednich materiałów. W przypadku domów pasywnych bardzo duże znaczenie ma odpowiednia izolacja termiczna. Produktem, który jest godny uwagi, są płyty warstwowe z rdzeniem PIR. Mają one najlepsze właściwości termoizolacyjne i są wytrzymałe na uszkodzenia mechaniczne czy warunki pogodowe. Dlatego coraz częściej są wybierane jako materiał wykończeniowy elewacji. Warto tutaj wskazać na jeszcze jedno rozwiązanie z ich wykorzystaniem, które pozwoli na uzyskanie odpowiedniego poziomu zapotrzebowania energetycznego budynku.
Można z nich stworzyć konstrukcję opartą na stalowym stelażu. Wówczas nie są one wykorzystywane wyłącznie do ocieplania ścian, ale są materiałem elewacyjnym. To pozwala zmniejszyć koszty budowy o cenę zakupu materiału na wzniesienie ścian konstrukcyjnych (np. pustaków ceramicznych). Trzeba tutaj jednak pamiętać o tym, żeby tak budowany dom stawiali specjaliści, którzy mieli już do czynienia z taką technologią. Dzięki temu uniknie się ryzyka popełniania błędów skutkujących powstaniem mostków termicznych, które mogą wpływać niekorzystnie na zapotrzebowanie energetyczne domu.
